Skóra szkielet i mięśnie szkieletowe karpia

Płetwa ogonowa jest zewnętrznie symetryczna. Jednak wewnętrzna budowa nie wykazuje takiej symetrii. Bowiem jej podstawa jest złożona z ostatnich kręgów kręgosłupa, których trzony są przekształcone w wydłużoną, wygiętą blaszkę, przechodzącą w górną połowę płetwy. Szkielet płetw parzystych składa się z kości pasa barkowego (płetwy piersiowe) i pasa miednicowego (płetwy brzuszne) oraz z promieni wolnej części błoniastej płetwy.

W szkielecie czaszki karpia, tak jak innych ryb, wyróżnia się mózgoczaszkę — osłaniającą mózg i główne narządy zmysłów — i trzewioczaszkę, która wzmacnia i uzupełnia przednią część przewodu pokarmowego, jako członowany szkielet łuków skrzelowych i żuchwowych.

Rysunek. Szkielet kostny czaszki karpia (wg Z. Grodzińskiego,. 1971). A — cała czaszka oglądana z boku; większość płaszczyzny rysunku zajmuje trzewioczaszka. B — mózgoczaszka, ci — kość ciemieniowa, parietale, cz — kość czołowa, fiontale, dp — dół podskroniowy, jm — wejście do jamy mózgowej, kk — kość skrzydłowo-klinowa, alisphenoideum, ks — kość klinowo-skroniowa, sphenoticum, kt — kość kątowa, angulare, kw — kość kwadratowa, quadratum, le — lemiesz, vomer, ns — kość nadskroniowa, epioticum, oc — oczodół, ok — kość oczodolowo-klinowa, orbitosphenoideum, pb — kość potyliczna boczna, occipitale lateiale, pg — kość potyliczna górna, su-praoccipitale, pk — kość przyklinowa, parasphenoideum, po — łańcuch kostek podoczodołowych, inlraorbitalia, pierwsza uchodzi za odpowiednik kości łzowej u kręgowców lądowych, pp — kość potyliczna podstawowa, basiooccipitale, ps — kość przedskroniowa, prooticum, psz — kość międzyszczękowa, praemaxillare, sb — kość sitowa boczna, elhmoidale lateiale, sk — kość skrzydlata wewnętrzna i zewnętrzna, entoptery-goideum i ectopterygoideum, sp — kość sitowa pośrednia, mesethmoideum, ss — kość skrzydlato-skroniowa, pteroticum, st — kość stawowa, articulare, sz — kość szczękowa, maxilla-re, w — kości wieczkowe, opercularia, zb — kość zębowa, dentale. II, V, VI, X — otwory dla odpowiednich nerwów mózgowych (wg Urbanowicz).

Budowę szkieletu czaszki karpia ilustruje rysunek. Ważną cechą systematyczną podrzędu Cyprinoidei jest piąty łuk skrzelowy, który tworzy kość gardłową dolną, z zębami gardłowymi. Rozcierają one pokarm o tzw. „żarno”, czyli płytkę kostną osadzoną na podniebiennej stronie kości potylicznej podstawowej.

Mięśnie szkieletowe karpia mają budowę i układ typowy dla ryb kostnoszkieletowych. Podobnie jak u innych gatunków, zaliczonych do tej podgromady ryb, w ciele karpia wyróżnia się mięśnie głowy, tułowia, ogona i płetw. Działanie mięśni karpia też nie wykazuje odrębności godnych podkreślenia. Warto podać tutaj jedynie nieco szczegółów o działaniu płetw karpia przy poruszaniu się ryby w wodzie.

Przy pływaniu poziomym główne zadanie ma ogon wraz z płetwą ogonową. Silnie umięśniony ogon umożliwia wykonywanie energicznych skrętów ciała na boki i półobrotów płetwy ogonowej, które pchają rybę do przodu. Przy tym płetwa ogonowa działa podobnie do śruby okrętowej. Zadaniem płetw piersiowych jest utrzymywanie równowagi ciała i umożliwianie pionowych zmian jego położenia w toni wodnej. Bardzo małe znaczenie w ruchach karpia mają płetwy brzuszne. Bowiem w wyniku licznych obserwacji zauważono, że ich brak z przyczyn dziedzicznych, czy też po obcięciu w celach badawczych, nie powoduje ujemnego wpływu na ruch ryby. Inne płetwy działają podobnie, jak u pozostałych ryb karpiowatych.

Prędkość poruszania się karpia w czasie dłuższych wędrówek oceniana jest na około 25 km na dobę. Pod tym względem karp znacznie ustępuje innym gatunkom ryb, zwłaszcza z rodziny łososiowatych. Karp. ma małą zdolność przeciwstawiania się prądowi wody; przy prędkości większej niż 1,4 km/godz. bywa on już znoszony przez prąd. Przy tym w znacznym stopniu zależy to od ciężaru osobniczego ryby. Duże znaczenie ma tutaj także temperatura wody. Niedocenianie znaczenia tego czynnika jest źródłem niesłusznego mniemania o powolnym i ociężałym zachowaniu się karpia. Wynika to z ciepłoty naszych wód, która z wyjątkiem kilkunastu dni w roku jest znacznie niższa od optimum termicznego dla ryb tego gatunku. Karp w temperaturze 24°C błyskawicznie reaguje np. na pokarm, który chwyta niemal w locie, jeszcze w powietrzu, tuż ponad wodą.